ÂM DƯƠNG NGŨ TÀI.

Ngũ tài:

Tức ngũ hành thủy, mộc, kim, hoả, thổ.

Mộc:

Một trong ngũ hành. Chủ phương đông, ứng với mùa xuân. Tam mệnh thông hội quyển 1 – Luận ngũ hành sinh khắc viết: “ Nói đến mộc, là chỉ sự tiếp xúc. Khí dương động, nhô khỏi đất mà sinh vậy. Thủy chảy về phía đông, để sinh mộc vậy. Mộc vươn lên mà trùm xuống, là chất của tự nhiên vậy. Luận ngũ hành viết : “Mộc thích gọt tỉa, sinh phù, trợ hỏa, thổ bồi, đất đai màu mỡ, mọc nhiều thành rừng. Kỵ gãy đổ, rơi rụng, không vong, dao động, tử tuyệt, khô héo, tự cháy, mục rữa” .

Hỏa:

Một trong ngũ hành. Chủ phương nam, ứng với mùa hạ. Tam mệnh thông hội quyển 1, Luận ngũ hành sinh khắc viết: “ Nói đến Hỏa, là hóa, là hủy. Dương ở trên, âm ở dưới, phá hủy mạnh mà thay đổi vạn vật. Cưa mộc lấy hỏa, do mộc sinh vậy. Hỏa cháy không có chính thể, thể vốn là của mộc vậy. Xuất hiện để ứng với vật, tàn thì lại nhập vào, là khí của tự nhiên vậy”. Luận ngũ hành viết: “Hỏa thích nóng, sinh trợ, không vong, bốc lên, cao xa, chiếu thổ, vượt thủy. Kỵ trói buộc, nôn nóng, lạnh lẽo, thủy thịnh, mộc khô, pha tạp, mộc nát, mộc đọng nước”.

Thồ:

Một trong ngũ hành. Chủ trung tâm, kiêm tây nam, ứng với mùa trưởng hạ. Tam mệnh thông hội quyển 1, Luận ngũ hành sinh khắc viết: “Nói đến thổ, là xuất ra sinh ra vạn vật, thổ đưa vật sống ra, thu vật chết về, là nhà của vạn vật, nên thịnh vào cuối mùa hạ. Do hỏa sinh vậy”. Luận ngũ hành viết: “Thổ ưa sinh phù, dày chắc, sơ thông, sinh kim. Ky sụt lở, mộc thịnh, thủy nhiều, không vong, khí hàn, kim thịnh, trống rỗng”.

Kim:

Một trong ngũ hành. Chủ phương tây, ứng với mùa thu. Tam mệnh thông hội quyển 1, Luận ngũ hành sinh khắc viết: “Nói đến kim, là nghiêm cấm. Khí âm bắt đầu ngăn cấm, buộc vạn vật thu lại, gạt đất tìm kim, do thổ sinh ra vậỵ, Sinh từ thổ mà rời khỏi thổ, là hình của tự nhiên vậy”. Luận ngũ hành viết: “Kim ưa mộc tượng, thổ sinh, không vong, tôi luyện. Kỵ mộc vượng, hỏa vượng, hỏa ở đất mộ bại, thủy hàn, kim tiêu, hình sát khắc hại”.

Thủy:

Một trong ngũ hành. Chủ phương bắc, ứng với mùa đông. Tam mệnh thông hội quyển 1, Luận ngũ hành sinh khắc viết: “Nói đến thủy, là nhuận vậy. Khí âm nhu nhuận, nuôi dưỡng vạn vật. Thủy chảy từ tây sang đông, do kim sinh vậy. Thủy chảy uốn lượn xuống chỗ thấp, là tính của tự nhiên vậy”. Luận ngũ hành viết: “Thủy ưa trong sạch, xa rộng, tương sinh, vượt hỏa, tưới nhuần, tây bắc. Kỵ không vong, tràn lan khắc hại, mộc nhiều, khí hàn, tử tuyệt, thổ khô cằn”.

Sưu tầm.